На плошчы болей 400 м2 І.П. Супрунчык выступіў як аўтар і дызайнер уласнай музейнай экспазіцыі.

 

Музей у Цераблічах уражвае – шмат экспанатаў сялянскага быту 19 – пачатку 20 стагоддзяў, драўляныя скульптуры, зробленыя майстрам Супрунчыкам; яго карціны, малюнкі, што адлюстроўваюць лёс яго землякоў і ў цэлым лёс палешукоў. Сабраныя ў музеі экспанаты прысвечаны найважнейшым падзеям гісторыі роднага краю. Многія даследчыкі, спецыялісты ў галіне культуры, журналісты называюць музей унікальным.

​

У ім набываюць другое жыццё прадметы побыту мінулых стагоддзяў. Іх на гарышчах, у закінутых хатах збіраў Іван Піліпавіч. “Што адны драўляныя скульптуры?” – разважае майстар. – Без атачэння, без натуральнага асяроддзя, яны згубіліся б, а так усё атрымліваецца арганічна…”. У музеі, як адзначае майстар, сабраны і праілюстраваны ім усе легенды, паданні і сказы продкаў. Дарэчы, амаль усе гісторыі, звязаныя з дадзенай мясцовасцю, ажылі і ўвекавечаны з дапамогай умелых рук Івана Піліпавіча. У музеі ўвазе наведвальнікаў прадстаўлена мноства драўляных скульптур, шматлікіх малюнкаў, якія дапамагаюць лепш уявіць пэўныя вобразы і ўявіць тыя ці іншыя гісторыі сялянскага жыцця. Якіх толькі прылад працы няма ў музеі! Тут можна ўбачыць і люльку, і барану, і жорны, і комін з хаты, мноства збаночкаў, бочак, прасніцу, саху, своеасаблівы тагачасны партфель, нават ёсць драўляныя лыжы, на якіх прыязджаў у палескую глыбінку на паляванне сам князь Радзівіл. Колькасць экспанатаў вельмі ўражвае, іх цяжка пералічыць. У створаным Іванам Піліпавічам музеі, які цяпер называецца Цэнтр драўлянай скульптуры, у прыладах працы, посудзе, мэблі, адзенні і абутку, зробленых рукамі майстроў з Цераблічаў і навакольных вёсак, а таксама яго ўласных творах паўстаюць шматгранныя вобразы таленавітых палешукоў.

 

Прадстаўлена і адзенне людзей, якія жылі ў вёсцы. У музеі захоўваецца адзіны ў рэспубліцы экспанат – вясельны галаўны ўбор маладой 16-17 стагоддзяў – “галоўка”, як называе яго збіральнік. Акрамя яго ёсць “сарпанок”, якім накрывалася дзяўчына, калі ішла замуж і “павівало”. Сваё месца ў музеі знайшло і паўсядзённае адзенне беларусаў.

 

Шматлікія вышытыя і тканыя ручнікі ўпрыгожваюць сцены музея. Адразу можна заўважыць, што ўсё ў музеі размешчана так, каб наведвальнікам было ўтульна.

 

Працуе ў музеі і пастаянная кніжная выстава, дзе сабраны шматлікія кнігі па гісторыі роднай зямлі.

 

У экспазіцыі музея дакументальныя і рэчавыя помнікі гісторыі Цераблічаў злучаны разам з драўлянымі і графічнымі творамі мастака, у якіх увасоблены яго роздум пра лёс чалавека ад нараджэння да смерці і повязь з родамі. Кожнай рэчы і кожнаму твору знойдзена тут адпаведнае месца.

 

Кампазіцыя скульптур і малюнкі “Роды Цераблічаў” сустракаюць наведвальнікаў музея ля ўваходу. У іх адлюстраваны мясцовы этыялагічны міф пра культурнага героя, легенда аб тым, што першапродак надзяліў кожны род уласнай характарыстыкай, а па сутнасці, кожнаму роду вызначыў адпаведнае месца ў мікракосме вясковай грамады.

 

Таксама ля ўваходу наведвальнікаў музея сустракае пара маладых у вясельным убранні. Вяселле, злучэнне мужчынскага і жаночага пачаткаў, двух родаў дае пачатак новаму чалавечаму жыццю. Гэта вельмі адказны момант у жыцці кожнага чалавека і ўсяго сялянскага соцыуму.

​

Наведвальнікаў Іван Піліпавіч вядзе па музеі ад кампазіцыі да кампазіцыі як па коле жыцця чалавека. Чалавек нараджаецца, яго прымаюць рукі бабулі – першая ў гэтым свеце дапамога, абарона, пяшчота. У палескай народнай традыцыі важнае месца было адведзена бабцы-павітусе як першаму чалавеку, які прымаў нованароджанага, быў для дзіцяці правадніком у свет людзей і культуры, надзяляў шчаслівай доляй. Таму побач з кампазіцыяй “Кола жыцця. Пупавіна” (2001) змешчана ў музеі драўляная скульптура “Бабіна каша” (2000).

​

З этнаграфічных прадметаў і сваіх скульптур Іван Піліпавіч стварыў некалькі інсталяцый. У гэтых кампазіцыях звычайныя побытавыя сялянскія рэчы набылі сімвалічны сэнс.

 

Інсталяцыя “Бабіна каша” (2000 г.) створана з сапраўдных этнаграфічных экспанатаў і драўлянай скульптуры. Фігура бабы-павітухі на драўляных санках апранута ў мясцовы строй з адмыслова накладзенай “калачом” па мясцовым звычаі хусткай на галаве, абута ў сапраўдныя боты і трымае ў руках пукаты гараднянскі гаршчок. Менавіта так у Цераблічах мужчыны, не зважаючы, ці то зіма, ці то лета, цягнулі бабу-павітуху да парадзіхі завязваць пуп немаўляці. За палазамі санак цягнуўся доўгі след, і такім жа доўгім павінна быць жыццё дзіцяці, якому яна дапамагала нарадзіцца на гэты свет. Бабцы-павітусе ў палескай народнай традыцыі наогул, і ў музеі майстра адведзена важнае месца як першаму чалавеку, які прымаў нованароджанага, быў для дзіцяці правадніком у свет людзей і культуры, надзяляў шчаслівай доляй. Жанчына з тварам матулі мастака трымае над галавой гаршчок з кашай, які сімвалічна ўвасабляе долю новага чалавека. Рытуальнае разбіванне гаршка і падзел кашы паміж роднымі пасля хрышчэння немаўля забяспечвала яму шчаслівую долю і належнае месца ў родзе. Праз шанаванне сваёй бабулі ўнукамі, якіх яна “бабіла” – прымала ў гэты свет на свае рукі, у сялянскай грамадзе забяспечвалася трывалая міжпакаленная сувязь традыцый.

 

Скульптурныя кампазіцыі і графічныя серыі, створаныя мастаком, размешчаны па перыметры музея. У іх паслядоўна разгортваюцца тэмы ўспамінаў дзяцінства, церабліцкія абрады і звычаі – ад хрэсьбінных і вясельных да пахавальных і памінальных. Асабісты лёс чалавека ўплецены ў канву каляндарных святаў і калектыўных рытуалаў. Паводзіны асобнага чалавека абумоўлены нормамі традыцый. Калі здараліся выпадкі, што чалавек парушаў іх ці вызначаўся нейкімі асаблівымі здольнасцямі – кемлівасцю, мудрасцю ці якімі адмоўнымі якасцямі, народная памяць захоўвала асабістыя імёны гэтых людзей, і аповеды аб іх пераказваліся з пакалення ў пакаленне. У творах Івана Супрунчыка ажываюць героі мясцовай сялянскай гісторыі – Далоня, баба Шмудала, Прохарка… Іх вобразы паўсталі з расказаў старэйшых аднавяскоўцаў, якія мастак чуў у дзяцінстве, з запісаў, якія ён рабіў, пачаўшы ўсведамляць неацэнны скарб роднай культуры, носьбітамі якой гэтыя людзі з’яўляліся, і сваю духоўную роднасць з імі.

​

Таксама ля ўваходу можна натыкнуцца на човен, які Іван Піліпавіч знайшоў непадалёку ад вёскі, справа – асаблівы гонар майстра – абрадавы дуб, у якім на спецыяльным месцы драўляны чэрап, таксама з дубу. Іван Піліпавіч лічыць, што каля гэтага дуба продкі пакланяліся Ярыле, таму што чэрап і калоссе – сімвалы Ярылы.

​

Праходзячы па музею, сярод шматлікіх скульптур можна сустрэць і зайздрасць, і бюракрата, і ляноту – тыя заганы чалавека і грамадства, якія, на думку майстра, прысутнічаюць у сучасным жыцці.

​

Сярод работ Івана Піліпавіча ёсць не толькі скульптуры, але і карціны. Карціны аб жыцці вясковых людзей, карціны, на якіх ажываюць мясцовыя легенды і паданні. Яны, як і скульптуры, перадаюць глыбокія пачуцці і эмоцыі.

​

У музеі шмат этнаграфічных экспанатаў. Для былых гаспадароў яны яшчэ зусім нядаўна былі звычайнымі прадметамі побыту. Іван Піліпавіч не з чужых слоў ведае, для чаго прызначана кожная рэч і прылада. Сам спасцігаў гэта ў дзяцінстве, калі такія рэчы былі ў кожнай сялянскай хаце, гумне, на падворку. Вясковыя дзеці цяпер не ведаюць, для чаго некалі былі патрэбныя чалавеку сённяшнія музейныя экспанаты. Іван Піліпавіч, сам здзіўляючыся вынаходніцтву і кемлівасці сваіх продкаў, тлумачыць гасцям: жлукта – гэта пральная машына, вярэнька з бяросты – халадзільнік, вось драўляныя яслі для дзіцяці. У музеі народнага майстра можна знайсці драўляную калыску для немаўлят, старажытны халадзільнік з лазы, скураныя боты без адзінага шва і інш. Ёсць тут “мач” – драўляная прылада для выкідвання гною; “баўкун” – драўлянае ярмо для валоў вырабу 1782 году; паляўнічыя прылады часоў Радзівілаў – драўляныя лыжы, ражок для насыпання пораху, трашчотка для прываблівання звяроў; у музеі захоўваецца надмагільная пліта паноў Нарвудскіх з Лутак. Дзіўных і цікавых рэчаў у церабліцкім музеі хоць адбаўляй!

​

Ён сабраў мясцовыя строі, якія выйшлі з ужытку ў 60-70-я гады мінулага стагоддзя. Каб паказаць, як насілі кашулі, спадніцы, кабаты, выразныя галаўныя ўборы і сярпанак, Іван Піліпавіч апрануў іх на драўляныя скульптуры, зробленыя ў рост чалавека. З асобым стараннем імкнуўся ён надаць ім партрэтнае падабенства з прыгожымі тварамі сваіх аднавяскоўцаў. Драўляныя творы далікатна размаляваныя, здаецца, іх вочы ўглядаюцца не ў наведвальнікаў музея, а ў далечыню гістарычнага часу. Ажыўленыя рукой майстра, яны – нібы госці з мінуўшчыны.

 

Толькі ў Церабліцкім музеі можна пабачыць сапраўдныя галаўныя ўборы давыд-гарадоцкага традыцыйнага жаночага строю, якія называліся “галава”. Яшчэ на пачатку 20 ст. замужнія цераблічанкі, як і жанчыны ў мястэчку Давыд-Гарадок і навакольных вёсках, насілі штодня галаўную павязку з наміткі, а ў свята – асабліва тонкі покрыў – сярпанку, які адмыслова ўкручвалі вакол твару, замацоўваючы на цвёрдай аснове, накладзенай на галаву. Некалькі гадоў распытваў Іван Супрунчык старых жанчын, і пошукі далі свой вынік – цяпер у яго музеі, адзіным на Беларусі, можна ўбачыць такі рарытэт. Мясцовая назва высокага вяночка з бяросты, які мае рог, - “галоўка” або “дзюба”. Знайшоўся ён на гарышчы старой хаты пад чаротавай страхой, пабудаванай у пачатку 20 стагоддзя, якая засталася адзіная на ўсе Цераблічы. Калісьці жанчыны накладалі такі штучны рог на галаву, пакрывалі вышываным чапцом, укручвалі паверх намітку. На вяселле маладая абавязкова рыхтавала для гэтага танюсенькі празрысты льняны сярпанак. У будзённыя дні замацоўвалі “галаву” хусткай, якую падвязвалі пад бараду. Такі высокі галаўны ўбор жанчына несла велічна. Залаты арнамент на версе ззяў нібы сонца. Галаўныя ўборы такой формы жанчыны ў Беларусі насілі толькі на Палессі паміж Туравам і Давыд-Гарадком. Замест “галавы” у пачатку 20 стагоддзя жанчыны ў Цераблічах, Аздамічах і навакольных вёсках пачалі насіць “калачы” – адну хустку ўкладвалі калачом вакол галавы, а другую павязвалі паверх.

​

Ёсць у Церабліцкім музеі сапраўдныя рарытэты. Старадаўні, але яшчэ моцны дубовы човен, выдзеўбаны з суцэльнага дрэва, мясцовая назва якога – “дуб”, нагадвае, што такія лодкі спрадвеку былі галоўным транспартным сродкам на Палессі. Ганарыцца Іван Супрунчык і рэдкім экспанатам – старажытным жалезным якарам у рост чалавека, за якім спецыяльна ездзіў у Альшаны, бо падказалі мясцовыя людзі, што ён ляжыць у возеры. Напэўна, ён быў згублены адным з суднаў, што калісьці хадзілі па Гарыні і Прыпяці. Падобныя па форме якары ў музеях Украіны, паднятыя з ракі Гарынь, датуюцца 18 стагоддзем.

​

Музей упрыгожваюць доўгія паласатыя тканыя ручнікі. Толькі на Палессі можна сустрэць такія. Чырвоныя палосы на іх нібы вёрсты, адзнакі шляху. Ручнік у беларусаў увасабляе сабой шлях чалавека на зямлі ў іншы свет. Калі ўваходзіш у музей, бачыш, што чырвона-паласатыя ручнікі ўздоўж сцен і спушчаныя ўздоўж калон візуальна ўтвараюць крыжы. Яны вельмі падобныя на крыжы, што ахоўваюць палескія вёскі.

​

Этнаграфічная калекцыя музея вельмі багатая. Усё гэта патрэбна глядзець і можна нават патрымаць, дакрануцца, але асцярожна, так як некаторым экспанатам ужо больш веку.

​

На сённяшні дзень можна сказаць, што наведванне церабліцкага музею будзе карысным і пазнавальным для кожнага беларуса і не толькі.